Ο καθηγητής Γιώργος Δουκίδης, επιστημονικός σύμβουλος του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών, παρουσίασε στο συνέδριο της 8ης Μαρτίου του σελφ σέρβις τα αποτελέσματα της συνεργατικής προσέγγισης των προκλήσεων, καθώς και τα στοιχεία που αποδεικνύουν την ανάγκη προώθησης και αξιοποίησης θεσμικών αλλαγών, ως βασικό πυλώνα ανάπτυξης.
Τα στοιχεία του αναχρονιστικού θεσμικού πλαισίου και η χαμηλή παραγωγικότητα, όπως απεικονίζονται και στα στοιχεία διεθνών οργανισμών και μελετών, δημιουργούν ένα περιβάλλον που κάθε άλλο παρά ευνοεί τις προσπάθειες ανάπτυξης των επιχειρήσεων σούπερ μάρκετ, ιδιαίτερα σε μία περίοδο που οι προκλήσεις μεγεθύνονται από την συνεχιζόμενη ύφεση, τόνισε ο κ. Δουκίδης. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Nielsen, η πτώση των πωλήσεων στα σούπερ μάρκετ είναι γύρω στο -4,9% (12μηνο έως 14 Ιουλίου 2012, σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2011, για αίθουσες μεγαλύτερες των 100τμ) και -6%, αν
δεν συνυπολογιστεί η Lidl.
Η πτωτική πορεία των πωλήσεων και ο νεόπτωχος καταναλωτής (περίπου 25% του καταναλωτικού κοινού) αποτελούν τις πιο κρίσιμες προκλήσεις για το μέλλον του κλάδου Για την αντιμετώπισή τους οι επιχειρήσεις προχωρούν την υλοποίηση συνεργατικών πρωτοβουλιών που αφορούν σε στοχευμένες επενδύσεις και καινοτομίες, με στόχο την παροχή προϊόντων και υπηρεσιών σε προσιτές τιμές μέσω μείωσης του κόστους ή προωθητικών ενεργειών, κοινές ενέργειες κοινωνικής υπευθυνότητας, ανάπτυξη και υποστήριξη τοπικών παραγωγών κλπ.
Ειδικότερα σε ό,τι αφορά την αποδοτικότερη λειτουργία των επιχειρήσεων και τη βελτιστοποίηση των αποθεμάτων, ο κ. Δουκίδης αναφέρθηκε σε βέλτιστες πρακτικές ομάδων εργασίας του ECR Hellas, όπως το project της ΑΒ Βασιλόπουλος και της Mars για τη βελτίωση της συχνότητας και της ποιότητας των παραγγελιών, του ομίλου Βερόπουλος και της Beiersdorf Hellas με στόχο τη μείωση προσόψεων προϊόντων που δεν έχουν μεγάλη κινητικότητα, τη συνεργασία και τον διαμοιρασμό δεδομένων προμηθευτή – λιανεμπόρου από την αλυσίδα Metro και τη Nestle Hellas, καθώς και τη συνεργασία των ομάδων ΑΒ Βασιλόπουλος και P&G Hellas, για τη βέλτιστη διαχείριση προωθητικών ενεργειών και αποθεμάτων.
Ο καθηγητής κ. Δουκίδης, αναφέρθηκε, επίσης, στις επενδύσεις που πραγματοποιούνται από επιχειρήσεις του κλάδου -και πρέπει να ενταθούν- για την προώθηση της καινοτομίας με στόχο τη βελτιστοποίηση της λειτουργίας των επιχειρήσεων, τη μείωση του κόστους αλλά και την καλύτερη κάλυψη των αναγκών του πελάτη. Ως παράδειγμα επένδυσης σε αυτό το πνεύμα, παρουσίασε το project iSOS, που υλοποιήθηκε από τις εταιρείες P&G Hellas, Ελαΐς-Unilever Hellas και Metro, σε συνεργασία με το Εργαστήριο Ηλεκτρονικού Εμπορίου (ELTRUN) του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, για την αποφυγή των Out of Stock, το οποίο δίνει τη δυνατότητα αποφυγής των ελλείψεων μέχρι 66%!
Απόδειξη της σημασίας που δίνεται από σημαντικούς «παίκτες» της αγοράς στην καινοτομία αποτελεί και η επένδυση τηs P&G Hellas, η οποία πήρε μεγάλη δημοσιότητα και αφορά στο Ελληνικό Κέντρο Έρευνας και Καινοτομίας, με στόχο την παραγωγή πρωτογενούς γνώσης σχετικά με την αγοραστική συμπεριφορά των καταναλωτών και αξιοποίησής της από τις επιχειρήσεις του κλάδου για την προσφορά νέων υπηρεσιών και προϊόντων, καλυτέρευση του αγοραστικού περιβάλλοντος, κλπ.
Όσον αφορά στο σημαντικό θέμα των τιμών, ο κ. Δουκίδης παρουσίασε τα στοιχεία του ιελκα που καταγράφουν μείωση του δείκτη τιμών σούπερ μάρκετ το 2012 στα επίπεδα του 2009, με τη μεγαλύτερη μείωση των τιμών να αφορά σε τρόφιμα και μη αλκοολούχα ποτά (κατά 4 ποσοστιαίες μονάδες) αλλά και υψηλότερο ποσοστό μείωσης των τιμών σε αυτές τις κατηγορίες στο κανάλι των σούπερ μάρκετ σε σχέση με τα υπόλοιπα σημεία πώλησης (σημειώνεται πως ο δείκτης τιμών του ιελκα αφορά σε 850 προϊόντα σε πάνω από 1.000 σούπερ μάρκετ πανελλαδικά).
Οι τιμές μειώνονται αλλά οι καταναλωτές δεν το αντιλαμβάνονται
Παρά το γεγονός ότι οι τιμές μειώνονται, η πλειονότητα των πελατών των σούπερ μάρκετ έχουν διαφορετική άποψη. Σε έρευνα του ιελκα, στην ερώτηση «θεωρείτε ότι οι τιμές το 2012 αυξήθηκαν;» μόνο ένα μικρό ποσοστό (λίγο πάνω από το 10%) απάντησε αρνητικά. Το γεγονός αυτό είναι ενδεικτικό της σημαντικής μείωσης που έχει υποστεί το εισόδημα της πλειονότητας των καταναλωτών, με αποτέλεσμα η μείωση των τιμών στα επίπεδα του 2009 (με σημαντική συμμετοχή σε αυτή των προσφορών) να μην μπορεί να καλύψει την ανάγκη για τιμές που θα είναι ουσιαστικά «προσιτές» στο ευρύ κοινό.
Και αξίζει να σημειωθεί πως, σύμφωνα με τα στοιχεία του ιελκα που παρουσίασε ο κ. Δουκίδης, οι προωθητικές ενέργειες που υλοποιήθηκαν εντός του 2012 απέφεραν 250 εκατ. ευρώ όφελος για τον καταναλωτή! Αναλύοντας τα ερευνητικά αποτελέσματα του ιελκα, ο κ. Δουκίδης, παρουσίασε συνοπτικά και τις αλλαγές που έχει επιφέρει η κρίση στις συνήθειες του καταναλωτή στην ελληνική αγορά: Το καλάθι αγορών περιέχει πλέον περισσότερα PL και ελληνικά προϊόντα, λιγότερα προμαγειρεμένα προϊόντα, διαφορετικές μάρκες από εκείνες που ο καταναλωτής αγόραζε προ κρίσης, λιγότερο αριθμό προϊόντων.
Ο καταναλωτής μειώνει το delivery, επισκέπτεται περισσότερα καταστήματα, αναζητά προσφορές και συγκρίνει τιμές, κάνει συχνότερες-μικρές επισκέψεις στο πλησιέστερο κατάστημα, χρησιμοποιεί λίστα, αγοράζει μεγαλύτερες συσκευασίες, φθηνότερα προϊόντα και μειώνει συνολικά τις αγορές του χωρίς να διστάζει, παρά την… συμπάθεια προς τα ελληνικά προϊόντα, να επιλέγει φθηνότερα ξένα. Ως παράδειγμα αποτελεσματικής απάντησης στις νέες ανάγκες του καταναλωτή ο κ. Δουκίδης παρουσίασε τη συνεργασία της Βερόπουλος με τις εταιρείες Coca Cola και Kraft, όπου με την χρήση τεχνολογίας και στοιχείων Business Intelligence διαμορφώθηκαν συγκεκριμένες λύσεις στο κατάστημα της αλυσίδας με βάση το αγοραστικό ταξίδι του πελάτη. Ιδιαίτερη σημασία έχουν, σύμφωνα με τον κ. Δουκίδη, και οι πρωτοβουλίες που αποδεικνύουν έμπρακτα στον καταναλωτή ότι οι επιχειρήσεις του κλάδου προσπαθούν, συνεργαζόμενες μεταξύ τους, να απαλύνουν τις επιπτώσεις της κρίσης.
Παραδειγματικά αναφέρθηκαν οι πρωτοβουλίες των ΑΒ Βασιλόπουλος και Ελαΐς-Unilever (Μαζί στρώνουμε πασχαλινό τραπέζι), των Carrefour Μαρινόπουλος και Ελαΐς-Unilever (Καθετί μετράει πολύ), των Μασούτης και Ελαΐς-Unilever (Προσφορές στο Κόκκινο) και των εταιρειών Μασούτης και L’Oreal (Αγαπώ και φροντίζω το περιβάλλον). Για το θέμα της ανάδειξης και υποστήριξης των τοπικών παραγωγών, ο κ. Δουκίδης έκανε αναφορά στον Διαγωνισμό Καινοτομίας που υλοποιεί η Μαρινόπουλος πανελλαδικά, καθώς και στο AB Αγροδιασφάλιση, το σύστημα επιλογής και ελέγχων παραγωγών φρούτων και λαχανικών, τα οποία διατίθενται από τα καταστήματα της ΑΒ Βασιλόπουλος.
Οι καινοτόμες πρωτοβουλίες δεν αφορούν μόνο στις μεγάλες επιχειρήσεις. Χαρακτηριστικές βέλτιστες πρακτικές, στις οποίες αναφέρθηκε στην ομιλία του ο κ. Δουκίδης, είναι το σύστημα We Win Loyalty της αλυσίδας Αφοί Καραγιάννη, που υλοποιείται σε συνεργασία με τοπικές εμπορικές επιχειρήσεις στη Λακωνία, το σύστημα Eye Tracking, βάσει του οποίου υπάρχει παρατήρηση καταναλωτών σε σχέση με την προωθητική ενέργεια «Κρις-Κρις Τόστιμο», μια συνεργασία της ELBISCO με τα σούπερ μάρκετ Κοκώσης, καθώς και το πληροφοριακό σύστημα συνεργασίας, αυτοματοποίησης παραγγελιοληψίας και άμεσης πληροφόρησης της εταιρείας Johnson & Johnson, σε συνεργασία με εκατοντάδες φαρμακεία.
Παρά τις συνεργατικές στρατηγικές που υλοποιούν οι επιχειρήσεις του κλάδου, η έρευνα αποκαλύπτει πως υπάρχει συγκρατημένη εμπιστοσύνη των καταναλωτών ότι οι εταιρείες κάνουν αυτό που πρέπει για να μειώσουν τις επιπτώσεις της κρίσης. Όμως, είναι βέβαιο πως ο βαθμός εμπιστοσύνης είναι πολύ υψηλότερος (55,6%) σε σύγκριση με άλλους τομείς, όπως η κυβέρνηση (3,7%), η ενέργεια (5,7%), τα ΜΜΕ (7,9%), οι Τράπεζες (10,3%) κλπ.Τέλος, ο κ. Δουκίδης τόνισε τη σημασία που έχει η αξιοποίηση των ψηφιακών μέσων, παρά το γεγονός ότι η έρευνα καταγράφει πως μόνο το 23% των Ελλήνων που πραγματοποιούν αγορές μέσω internet έκαναν κάποια αγορά προϊόντων σούπερ μάρκετ online (1,8% των online αγορών τους σε αξία).
Όμως, τα ψηφιακά μέσα δεν μπορούν να αγνοηθούν από τον κλάδο και ο κ. Δουκίδης τεκμηρίωσε αυτή την άποψη μιλώντας για τα 6 εκατ. Έλληνες που χρησιμοποιούν το Internet, 4 εκατ. που είναι οι ενεργοί χρήστες του Facebook, 2 εκατ. που ψάχνουν και συγκρίνουν εβδομαδιαία τιμές μέσω του Skroutz, 2 εκατ. που αγοράζουν προϊόντα / υπηρεσίες online συνολικής αξίας ετησίως πάνω από 2,5 δισ. ευρώ, καθώς και για την αναζήτηση πρώτα στο Internet και τη σύγκριση τιμών που γίνεται σε ποσοστό 50% από τους Έλληνες online καταναλωτές, πριν πραγματοποιήσουν μια αγορά από φυσικό κατάστημα.
Κλείνοντας την παρουσίασή του σχετικά με τις συνεργασιακές στρατηγικές και πρωτοβουλίες των επιχειρήσεων του λιανεμπορίου τροφίμων στον καιρό της κρίσης, ο κ. Δουκίδης προέτρεψε τους συνέδρους να θέσουν στο επίκεντρό τους την προώθηση της καινοτομίας προϊόντων και υπηρεσιών, την αύξηση της παραγωγικότητας, την αξιοποίηση των ψηφιακών καναλιών για προωθήσεις και πωλήσεις, την εξωστρέφεια, και την συνεργασία του συνόλου των τμημάτων της επιχείρησής τους με στόχο την πελατοκεντρική ανάπτυξη.
Η αναμόρφωση του θεσμικού περιβάλλοντος
Πριν το 3ο πάνελ του συνεδρίου, στο οποίο συζητήθηκαν τα θεσμικά ζητήματα του κλάδου, ο κ. Δουκίδης απευθύνθηκε στους συνέδρους μιλώντας για την αναμόρφωση του θεσμικού περιβάλλοντος στο λιανεμπόριο τροφίμων ως πυλώνα ανταγωνιστικότητας και ανάπτυξης. Σύμφωνα με τα στοιχεία διεθνών οργανισμών, ο κλάδος είναι υπερ-ρυθμισμένος (στοιχεία ΟΟΣΑ 2008) και κατακερματισμένος (σύμφωνα με στοιχεία Eurostat το μερίδιο των σούπερ μάρκετ έναντι των εξειδικευμένων καταστημάτων είναι στη χώρα μας 48% όταν ο μέσος όρος της Ευρωζώνης είναι 77%). Αλλά και η παραγωγικότητα του λιανεμπορίου τροφίμων στη χώρα μας, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat για το 2007, μετρούμενη σε Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία (ΑΠΑ) ανά εργατοώρα, είναι χαμηλή.
Με αυτά τα δεδομένα, η αγορά προσβλέπει σε θεσμικές αλλαγές, οι οποίες θα βελτιώσουν το επιχειρηματικό περιβάλλον και θα ανοίξουν νέους δρόμους για την αύξηση των πωλήσεων και της κερδοφορίας. Οι πρόσφατες θεσμικές αλλαγές που υλοποιήθηκαν από την κυβέρνηση, σύμφωνα με τις επιταγές του Μνημονίου, συνοψίσθηκαν από τον κ. Δουκίδη στα εξής: Απελευθέρωση της αγοράς βρεφικού γάλακτος, καπνού και τύπου, εξορθολογισμός των χρονικών περιορισμών εργασίας και των αδειών του προσωπικού του λιανεμπορίου, απλοποίηση των διαδικασιών της Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ), εκσυγχρονισμός της Υγειονομικής Διάταξης (κατάργηση του διαχωρισμού μεταξύ μεικτών καταστημάτων και υπεραγορών, άδεια σε όλα τα τμήματα για απλή κοπή και συσκευασία προϊόντων, άδεια για επεξεργασία προϊόντων, άδεια για πώληση τυποποιημένου κρέατος και ψαριού χωρίς την παρουσία τμήματος κρεοπωλείου, απλοποίηση των περιορισμών για την πώληση προϊόντων πετρελαίου αλλά όχι κατάργηση, μεταφορά ευπαθών και μη ευπαθών προϊόντων και στα ΙΧ φορτηγά.
Προς επίλυση παραμένουν σημαντικά ζητήματα, όπως η πλήρης απελευθέρωση και η σωστή εφαρμογή των πρόσφατων ρυθμίσεων στο bake-off, η απελευθέρωση της αγοράς των OTC (μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων), η βελτίωση της νομοθεσίας για τη λειτουργία των αποθηκών και των μεταφορών, η περαιτέρω απλοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης και ελέγχου των καταστημάτων λιανεμπορίου και η γενικότερη μείωση της γραφειοκρατίας.Τα οφέλη από την απελευθέρωση του bake-off, σημείωσε ο κ. Δουκίδης, αφορούν και στον καταναλωτή, αφού θα είναι, μεταξύ άλλων, η μείωση της μέσης τιμής πώλησης του ψωμιού και των σχετικών προϊόντων, αλλά και το κράτος, με την είσπραξη του αναλογούντα ΦΠΑ.
Το ίδιο ισχύει και στο θέμα των σκευασμάτων OTC (Over-the-counter), όπως παυσίπονα, αντισηπτικά, βιταμίνες, συμπληρώματα διατροφής, κά. Όπως τόνισε ο κ. Δουκίδης, η σύγκριση των τιμών της χώρας με αυτές της απελευθερωμένης αγοράς της Αγγλίας δίνει διαφορές από -17% έως -4%, ενώ σημαντικά θα είναι και τα εθνικά οφέλη, όπως η εξοικονόμηση 450-550 εκατ. ευρώ από την αλλαγή μόλις 5% των διαθέσιμων σκευασμάτων σε μη συνταγογραφούμενα στην Ελλάδα.
Θέματα μεταφορών και αποθηκών
Σημαντική βελτίωση στην εξυπηρέτηση καταστημάτων και πελατών αλλά και σε θέματα κόστους μπορεί να προέλθει από τη ρύθμιση θεσμικών ζητημάτων που αφορούν σε μεταφορές και αποθήκες. Ο κ. Δουκίδης ανέφερε ενδεικτικά ορισμένα από τα σημαντικότερα ζητήματα που απασχολούν τον κλάδο και θα μπορούσαν με σχετικά λίγο κόπο να αλλάξουν. Στα εργασιακά που σχετίζονται με τα logistics, ο κ. Δουκίδης μίλησε για το ωράριο λειτουργίας των αποθηκών, που ακολουθεί το ωράριο λειτουργίας των καταστημάτων για τις εμπορικές επιχειρήσεις (οι αποθήκες δεν λειτουργούν Κυριακές και αργίες), γεγονός που σημαίνει πως τα καταστήματα δεν μπορούν να εφοδιαστούν με προϊόντα για την επόμενη ημέρα.
Ως μία λύση προτείνεται να μπορούν να εργαστούν οι οδηγοί με κυλιόμενο ρεπό και όχι μόνο Σάββατο ή Δευτέρα. Μιλώντας για θέματα μεταφορών που αφορούν στις εταιρείες λιανεμπορίου ο κ. Δουκίδης πρότεινε να υπάρχει η δυνατότητα ξεχωριστής αδειοδότησης για τον ιδιόκτητο στόλο, της υπερκατασκευής και του πλαισίου, ώστε να επιτρέπεται η μεταφορά των υπερκατασκευών από διαφορετικά φορτηγά ιδιόκτητα ή τρίτων, ενώ για την αδειοδότηση καταστημάτων σούπερ μάρκετ τονίσθηκαν οι γραφειοκρατικές αγκυλώσεις που δημιουργούν προβλήματα και οι καθυστερήσεις ακόμη και εκεί όπου η νομοθεσία έχει βελτιωθεί.
Δημοσίευση σε: σελφ σερβις (T. 427)
