Το ΙΕΛΚΑ (Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών) στην ετήσια πανελλήνια έρευνα καταναλωτών σουπερμάρκετ, με δείγμα 2.000 ατόμων, εξετάζει ανάμεσα σε άλλα θέματα τον την ευρύτερη οικονομική/κοινωνική συνεισφορά των σουπερμάρκετ. Τα αποτελέσματα προσφέρουν ιδιαίτερα ενδιαφέροντα συμπεράσματα σε σχέση με καταναλωτικές συνήθειες των Ελλήνων, καθώς και σημαντικές απόψεις των Ελλήνων καταναλωτών γύρω από το ρόλο των σουπερμάρκετ στην οικονομία και ανάπτυξη της χώρας.
Το γενικό συμπέρασμα των αποτελεσμάτων είναι ότι ο Έλληνας καταναλωτής αξιολογεί ιδιαίτερα υψηλά τη συνεισφορά του σουπερμάρκετ εν μέσω της οικονομικής κρίσης. Επίσης γίνεται σαφές ότι για το ευρύ ελληνικό κοινό το σουπερμάρκετ αποτελεί «στήριγμα» της οικονομίας και της καθημερινότητας. Επίσης, συγκριτικά με άλλα σημεία πώλησης τροφίμων (λαϊκές αγορές, κρεοπωλεία, ιχθυοπωλεία, οπωροπωλεία, περίπτερα, κλπ) θεωρείται με διαφορά το σημείο που ανταποκρίνεται καλύτερα στις ανάγκες των καταναλωτών την περίοδο της οικονομικής ύφεσης, με παροχή ανταγωνιστικών τιμών και την παροχή ποιοτικών προϊόντων και αναβαθμισμένων υπηρεσιών.
Στα σχήματα 1 και 2, παρουσιάζεται η συνολική αξιολόγηση των σουπερμάρκετ όσον αφορά τη συνεισφορά τους στην εθνική οικονομία από τους καταναλωτές. Τα αποτελέσματα παρουσιάζουν μία ιδιαίτερα θετική εικόνα για τον κλάδο των σουπερμάρκετ. Συγκεκριμένα οι καταναλωτές θεωρούν ότι:
- Τα σουπερμάρκετ συνεισφέρουν σε μεγάλο βαθμό στην τοπική ανάπτυξη μίας περιοχής-γειτονιάς με τις θετικές απαντήσεις να φτάνουν σε ποσοστό 79%. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι θετικές απαντήσεις ήταν πολύ περισσότερες σε σχέση με την αντίστοιχη έρευνα του 2010 (69%), τονίζοντας τη σημασία των καταστημάτων σουπερμάρκετ για την αναβάθμιση της περιοχής που λειτουργεί, όσον αφορά την άμεση εξυπηρέτηση των καταναλωτών, την τοπική επένδυση, την αξιοποίηση τοπικών προμηθευτών και επαγγελματιών κλπ.
- Τα σουπερμάρκετ ενισχύουν την ελληνική περιφέρεια με θετικές απαντήσεις σε ποσοστό 74%, κάτι που είναι αποτέλεσμα των μεγάλων πανελλήνιων δικτύων καταστημάτων που έχουν αναπτύξει (άρα και προσφορά εργασίας σε τοπικούς υπαλλήλους), αλλά και τη συνεργασία με τοπικούς Έλληνες παραγωγούς.
- Τα σουπερμάρκετ στηρίζουν την απασχόληση στην Ελλάδα με θετικές απαντήσεις σε ποσοστό 73%. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ. προκύπτει ότι το λιανεμπόριο τροφίμων εν μέσω της έντονης οικονομικής ύφεσης αποτελεί έναν από τους ελάχιστους κλάδους της οικονομίας που διατηρεί την απασχόληση στην Ελλάδα. Συγκεκριμένα από την επεξεργασία των στοιχείων απασχόλησης που παρέχει σε τριμηνιαία βάση η ΕΛ.ΣΤΑΤ., στο λιανεμπόριο καταστημάτων τροφίμων η απασχόληση έχει παραμείνει σταθερή με αύξηση 0,56%, δηλαδή περίπου 1.000 περισσότερες θέσεις εργασίας (ο μοναδικός κλάδος στην Ελλάδα με τέτοια θετικά στοιχεία απασχόλησης).
- Τα σουπερμάρκετ στηρίζουν τα ελληνικά προϊόντα, είτε παρέχοντας πρόσβαση σε μία πλειάδα προϊόντων Ελλήνων παραγωγών μικρών και μεγάλων, είτε και μέσω της ιδίας παραγωγής προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας. Οι θετικές απαντήσεις στην σχετική ερώτηση φτάνουν σε ποσοστό 70%.
- Τα σούπερ μάρκετ παρέχουν τις αναγκαίες υποδομές ανακύκλωσης και ενδιαφέρονται γενικά για την προστασία του περιβάλλοντος. Οι θετικές απαντήσεις στην σχετική ερώτηση φτάνουν σε ποσοστό 68%.
Συνολικά (σχήμα 2) οι καταναλωτές θεωρούν θετική τη συμβολή των σουπερμάρκετ στην ελληνική οικονομία (μέσω των επενδύσεων, της προσφοράς τους στο ΑΕΠ, τη διατήρηση των θέσεων εργασίας κλπ) σε ποσοστό 72%.
Ιδιαίτερα σημαντικά είναι τα αποτελέσματα του σχήματος 3, όπου συγκρίνονται τα διαφορετικά σημεία πώλησης τροφίμων βάσει τριών βασικών κριτηρίων υψηλής σημασίας στην περίοδο της κρίσης. Συγκεκριμένα. Σε σχέση με το σημείο πώλησης όπου οι καταναλωτές βρίσκουν τις καλύτερες τιμές οι καταναλωτές θεωρούν σε ποσοστό 69% ότι βρίσκουν καλύτερες τιμές στα σούπερ μάρκετ, σε ποσοστό 21% στις λαϊκές αγορές και σε πολύ χαμηλότερα ποσοστά τα άλλα σημεία πώλησης τροφίμων. Σε σχέση με το σημείο πώλησης το οποίο οι καταναλωτές θεωρούν ότι ανταποκρίνεται καλύτερα στις ανάγκες της κρίσης (π.χ. εύρος τιμών, πολλές εναλλακτικές λύσεις για επιλογή, προσφορές, ευκολία αγορών κλπ), το μεγαλύτερο ποσοστό προτιμήσεων κατέχει το σούπερ μάρκετ με 70%, ακολουθεί η λαϊκή αγορά με 16% και τα υπόλοιπα σημεία πώλησης με χαμηλότερα ποσοστά. Τέλος, το σημείο πώλησης που εμπιστεύονται περισσότερο είναι το Σουπερμάρκετ σε ποσοστό 64% και ακολουθεί η λαϊκή αγορά σε ποσοστό 15%.
Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι ο Έλληνας καταναλωτής θεωρεί ιδιαίτερα σημαντική τη συνεισφορά του σουπερμάρκετ εν μέσω της οικονομικής κρίσης και ότι αποτελεί «στήριγμα» της οικονομίας και της καθημερινότητας για το ευρύ κοινό. Αναμφίβολα θεωρείται το καλύτερο σημείο πώλησης τροφίμων, βάσει όλων των κριτηρίων, με τις τιμές και την παροχή ποιοτικών προϊόντων και υπηρεσιών (value for money) που ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις των Ελλήνων καταναλωτών.
Συγκεκριμένα, οι Έλληνες καταναλωτές θεωρούν σε ποσοστό 50.8% ότι τα Σουπερμάρκετ και οι Παραγωγοί καταβάλουν προσπάθειες για τη διατήρηση των τιμών σε χαμηλά επίπεδα ανταποκρινόμενοι στη μείωση του εισοδήματος τους (σχήμα 4). Πράγματι τα στοιχεία από όλες τις πηγές (ΙΕΛΚΑ, ΕΛΣΤΑΤ) δείχνουν αποκλιμάκωση των τιμών τα τελευταία χρόνια και αποπληθωρισμό, με τις τιμές να διατηρούνται σε επίπεδα του 2009, κάτι που πλέον γίνεται εμφανές και από το ευρύ κοινό. Σύμφωνα με την ανάλυση των στοιχείων του παρατηρητηρίου τιμών της Γ.Γ.Ε. συνολικά οι τιμές στο τέλος του 2013 βρίσκονταν κατά 0.58% χαμηλότερα σε σχέση με τον Ιανουάριο του 2010 οπότε και ξεκίνησαν οι μετρήσεις.
Αυτό το γεγονός συνδυάζεται με το ότι το 74.3% των καταναλωτών πιστεύει ότι πλέον τα Σουπερμάρκετ προσφέρουν πλέον περισσότερες επιλογές μη επώνυμων προϊόντων σε χαμηλές τιμές. Τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας τα τελευταία χρόνια παρουσιάζουν αύξηση στις πωλήσεις τους και η δυνατότητα πρόσβασης σε αυτά τα φθηνότερα προϊόντα αντιμετωπίζεται θετικά από το κοινό τη συγκεκριμένη χρονική συγκυρία. Σύμφωνα με στοιχεία της IRI τα ελληνικά προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας είναι κατά μέσο όρο φθηνότερα κατά 45% από τα αντίστοιχα επώνυμα προϊόντα. Τη μεγαλύτερη εξοικονόμηση φαίνονται να προσφέρουν τα προϊόντα στις κατηγορίες προσωπικής υγιεινής και οικιακής καθαριότητας φθάνοντας το 50%. Αντίστοιχα αποτελέσματα προκύπτουν και από το παρατηρητήριο τιμών e-prices της Γενικής Γραμματείας Καταναλωτή. Παρόλα αυτά, το ποσοστό των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας στην ελληνική αγορά είναι αρκετά μικρό και έφτασε το 2012 το 16% σε αξία των συνολικών αγορών, όταν σύμφωνα με στοιχεία της IRI ο Ευρωπαϊκός μέσος όρος φτάνει το 37% το 2012. Χαρακτηριστικά, στο Ηνωμένο Βασίλειο το μερίδιο αγοράς είναι λίγο πάνω από 50%, στην Ισπανία 42%, στη Γερμανία 35% και στη Γαλλία 30%. Η τάση στην Ελλάδα είναι αυξητική με την αγορά προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας να αυξάνεται με ετήσιους ρυθμούς ανάπτυξης της τάξης του 5% τα τελευταία 3 χρόνια, αλλά υπάρχει ακόμα σημαντικός δρόμος προσαρμογής στους Ευρωπαϊκούς μέσους όρους.
Το αποτέλεσμα των παραπάνω είναι ότι το 57.6% των καταναλωτών αναγνωρίζει ότι τα σουπερμάρκετ προσπαθούν να βοηθήσουν τον καταναλωτή να αντιμετωπίσει την οικονομική κρίση περισσότερο από άλλους κλάδους της οικονομίας. Αυτό επιτυγχάνεται με την συγκράτηση των τιμών, τις συνεχείς προσφορές, την παροχή εναλλακτικών επιλογών, τη διατήρηση της απασχόλησης ακόμα και με τη διατήρηση του επίπεδου εξυπηρέτησης ψηλά το οποίο καθησυχάζει τον καταναλωτή. Ενδεικτικά στοιχεία είναι ότι το λιανεμπόριο τροφίμων την τελευταία 3ετία παρουσιάσει αύξηση της απασχόλησης κατά 2% ενώ η συνεισφορά του λιανεμπορίου τροφίμων στο ΑΕΠ της Ελλάδας εκτιμάται σε σχεδόν 7%.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα αποτελέσματα είναι σαφώς βελτιωμένα το 2013 σε σχέση με το 2012 κάτι που είναι αποτέλεσμα τις μεγαλύτερης έντασης των ενεργειών το 2013 από τις αλυσίδες σουπερμάρκετ αλλά και τους παραγωγούς προς τον καταναλωτή με βελτίωση των τιμών, ένταση των προσφορών και ενίσχυση των εναλλακτικών επιλογών στα προϊόντα.
Η πανελλήνια έρευνα ολοκληρώθηκε στα τέλη του 2013 και τα βασικά αποτελέσματα της θα παρουσιασθούν σήμερα (5/3/2014) στη Γενική Συνέλευσης του ECR Hellas.
